R/C Helikopter Modelciliğine Başlarken/3

5- MODEL HELİKOPTERİN İLK UÇUŞU:
Sizlere daha önce belirttiğim üzere model helikopterin ilk kesinlikle tecrübeli bir kişi tarafından yapılarak gerekli uçuş ayarlarının yapılması lazımdır. Bu nedenle tek başınıza KESİNLİKLE uçuş yapmaya kalkmayınız!!! Bunun sonucu tehlikeli yaralanmalara bile varacak kırımla sonuçlanabilir. Bu tip bir sonuç hem vaktinizi hem de belli bir bütçe ayırarak yapmaya çalıştığınız modelcilik hobinizden sizleri soğutmaya neden olmaktadır. Ülkemizde modelciliğin her dalında yeni başlayıp yaşadığı kırımdan sonra modelciliği bırakan bir çok kişi olmuştur. Burada bizlerin amacı yeni modelci arkadaşlarımızın yetişerek bir bütün halinde gönül verdiğimiz modelciliğin yaşatılması ve geliştirilmesidir.
Sizlere uçuş eğitimi konusunda önemle tavsiye edeceğim diğer bir yöntem ise tüm dünyada günümüzde geçerli olan MODEL UÇUŞ SİMÜATÖRLERİ’dir. Özelikle helikopter modelciliğinde ilk aşama olarak uçuş eğitimleri bu tip simülatörlerde verilmekte olup , sizin uçuş konusunda yetişmenize yardımcı olacaktır. Simülatörler bilgisayarlara bağlanarak size uçuş tekniklerini , orientasyon konusunda gelişmenizi ve kırım yapmadan ilk uçuş tecrübelerinizi yaşatacak sistemlerdir. Bu tip sistemleri de model mağzalarından temin edebilme şansına sahibiz. Bunun dışında uçuş pistinde ihtiyacınız olacak ekipman aşağıda gösterilmiştir.

Model helikopter uçuşuna yeni başlayacak olan modelcilere tavsiye edeceğimiz diğer bir parça ise EGİTİM AYAĞI olarak isimlendirilen ve helikopterin iniş borularına(skid) bağlayacağımız parçadır. Kısaca tarif edecek olursak; artı ( + ) şeklinde 50 cm. boyunda 3cmX2cm sert ağaç malzemeden veya piyasadan çok rahat temin edebileceğiniz 1-2 cm çapında aliminiyum borudan yapabilirsiniz. Bu artı şeklinde hazırlayacağınız eğitim ayağının uçlarına tenis topu veya sert plastik küçük toplardan vidalamanız gerekmektedir. Burada amaç, helikopter uçuş eğitiminde modelin yanlara ve ileri-geri kaçışında yere temas yuzeylerini artırarak önceleri kısa kısa hoplamalar şeklinde daha sonrada daha uzun şekilde hover çalışmalarında devrilmesini ve hasar görmemesi konusunda size yardımcı olacaktır.Eğitim ayağını modelinizin skidlerine plastik kelepçe ile tutturabilirsiniz.
Gerçek ve model helikopterin uçuş prensiplerine baktığımızda tümünde ortak olan nokta : HOVER olarak adlandırılan helikopterin havaya kalkarak olduğu yerde ileri-geri veya sağa-sola kaçmadan yer ile irtibatının kesilmiş halidir. Unutulmaması gereken en büyük gerçek model veya gerçek helikopter yerden havalanırken veya iniş halinde kesinlikle hover pozisyonunda duracak ve daha sonra iniş yapacaktır. İlk ve kesinlikle öğrenilecek uçuş hareketi HOVER olacaktır. Bu size ve sizi izleyenlere en sıkıcı eğitim olup; bu model uçamıyor sadece önünde havada durmaya çalışıyor diye yorumlar almanıza neden olacaktır. Fakat unutmamanız gereken kural öncelikle hover uçuşunu çok iyi öğrenmeden eğitiminiz başarıya ulaşamaz. Model helikopteri tam olarak sizin istediğiniz konumda hoverda tutacak ve onun hiçbir yöne kaçmasına izin vermeden kaya gibi sabit tutmaya başladıktan sonra ikinci aşamaya geçeceksiniz. Model helikopter uçuşunda model her yöne kaçma eğilimi gösterebilir, ileri-geri,sağa-sola ve yukarı-aşağı yönlere, sizin yapmanız gereken uçuş eğitimi ise onu sabit olarak tutmak için sürekli kaçmaya çalıştığı yönün aksine kumanda vermek olacaktır.
Hover eğitiminde ilk başta modelin yerden zıplayarak kesilmesi ve düzgün olarak tekrar yere konmasını sağlamak birkaç hafta sonunu harcamanıza neden olacaktır. Burada sabırlı olarak sıkılmadan ve bıkmadan tekrar tekrar bu eğitime devam etmeniz lazımdır. Zamanla modelin havada kalış süresi daha uzamaya başlayacak ve sizinde kendinize olan güveniniz artacaktır. Modelin kuyruğu her zaman ve her koşulda size bakacak şekilde olacak ve kuyruk komutları (rudder) verirken bakmanız gereken nokta KESİNLİKLE modelinizin burnu olacaktır. Önceleri bütün bu kontroller size çok karışık gelebilir, aynı anda kontrol etmek zorunda olduğunuz 4 ayrı komut olacaktır. Fakat zaman içerisinde buna alışacak ve elinizin bir dikiş makinası gibi sürekli çalıştığının farkına varacaksınız. Model helikopter pilotu model hava kalktığı andan itibaren ininceye kadar sürekli komut veren ve sürekli konsantre olarak dikkatini harcayan ve bu nedenle diğer modelcilik dallarına göre daha çok yorulan bir kişidir. Bu nedenle yorulduğunuzu ve dikkatinizin dağılmaya başladığını hissettiğiniz anda modeli yere indirip rahatlamanız ve gerekiyorsa mola verip tekrar denemenizi önermekteyim. 7 dakikalık tek kalkış yerine 2-3 dakikalık birden çok hover denemesi sizi daha az yoracaktır.
Modelinizin sizin isteğiniz dışında ani kaçış yaptığınızda paniğe kapılarak aniden gaz kesmeniz ( aynı anda pitch açışını azaltmanız) modeli çok sert biçimde yere vurarak hasar görmesine neden olur. Bu nedenle kesinlikle ani komutlardan kaçınarak yavaş yavaş modelinizi yere indirmeye çalışmanız daha doğru bir hareket olacaktır. Zamanla hover uçuşuna alışacak ve modelin sizin isteğiniz dışında kaçma eğilimi göstermeden sabit olarak durdurmayı başardığınızı göreceksiniz. Bu pilotaj kabiliyetini elde etmenizi sizin şahsi beceri ve azminize kalmaktadır ve sizlere kesin bir süre vermemiz oldukça zordur ama unutulmaması gereken şey acele etmeden sabırla bu uçuş (hover) denemelerinize devam etmenizdir. Model helikopterinizi hover uçuşunda tutmaya alıştıktan sonra hemen meydan turu veya ileri uçuşlara başlamaya çalışmayınız. Bu tip aceleci denemeler sizlere kırım yaşatabilir, bu nedenle modelinizi önünüzde hover yaptırmak yerine yavaş yavaş sağa ve sola doğru yönlendirebilirsiniz. Fakat burada en önemli nokta her koşulda kuyruğun size dik bir açı ile sabit bakmasını sağlamanızdır. Eğer modelinizin kuyruğu yanlara veya 180 derecelik dönüşle karşınıza kaçarsa hemen yavaş olarak onu yere indirip tekrar kuyruğun size bakmasını sağlayınız. Aksi halde daha alışmadığınız şekilde bir orientasyonunuzu karıştırarak yanlış kumanda nedeni ile kırım yaşayabilirsiniz. Modelin burun kısmının size döndüğü zaman vereceğiniz ileri-geri, sağ-sol yatış ve kuyruk kaçışları tamamen ters kumanda şeklini alır. Biz buna (NOSE-IN) burun size bakar şekil olarak nitelendiririz ki bu tip eğitimler daha ileri aşamalarda çalışılacaktır.

6- YAKIT SEÇİMİ ve MOTOR AYARI:
Model Helikopter uçuşunda dikkat edilmesi gereken en önemli ayarlardan birisi; motorunuzun ayarıdır. Uçuş anında motorunuzun durması durumunda, model uçaklarda olduğu gibi taşıyıcı bir kanadınızın olmadığından model helikopter süzülerek gelip inemez. Model uçakta ise yüksekliğinize bağlı olarak modeli döndürüp piste veya uygun bir yere inebilecek zamanınız ve şansınız bulunmaktadır. Fakat model helikopterin belli bir yüksekliğin üzerinde olmak şartı ile sadece otorotasyon olarak nitelendirilen ve uygulanması tecrübe isteyen tek şansı vardır. Ayrıca motorunuzun ayarına dikkat etmeyerek çok kısa sürede fakir karışım olarak nitelendirilen şekilde kullanımı sonucunda piston-gömlek ve silindirinde tamiri mümkün olmayan arızalar meydana gelebilir. Model helikopter motorları diğer model motorlarına göre çok daha yüksek devirlerde çalışan ve sadece model helikopterde bulunan soğutucu fan ile kullanılan motorlardır. Bu nedenle yıpranmaları daha fazla olmakta olup; uygun kullanılmama durumunda 2-3 ay gibi kısa sürede tamamen bozulabilirler.
Sizlere motor ayarı konusunda öncelikle Radyo Kontrol sisteminizde bulunan THROTTLE CURVE ayarını açıklamak istiyorum. Bu ayar motorunuza vermiş olduğunuz komut oranını ayarlayan ve modeliniz motor devrini gaz kumanda kolunun bulunduğu pozisyona göre artmasını veya azalmasını sağlayan ayardır. Yeni başlayan kişiler için sadece Hover Curve denilen linear şekilde kullanım en doğru olandır. Gaz kumanda kolu en altta olduğunda motor rolantide stop etmeden çalışabilecek şekilde olacak , gaz kolu ortada %50 açık ve tam gaz konumunda ise karbüratörünüz tam açık şekilde olacaktır. Modeliniz ortalama %45 – 55 güçte hover için havalanabileceğinden bu güç sizin uçuşunuz için yeterli olabilecektir. Diğer şemalarda ise; F3C akrobasi uçuşu ve 3D olarak bilinen serbest sitil akrobasi gösteri uçuşlarında kullanılacak ayarlardır. Bu tip ayarlara daha tecrübe kazandığınız dönemlerde ihtiyaç duyacaksınız.

Radyo kontrol cihazınızın ayarlarını kontrol ettikten sonra modelinizi hover uçuşu için yerden havalandırdığınızda eksozdan gözle görünür şekilde duman gelmesi lazımdır. Bu sizin zengin karışımda uçuş yaptığınızın göstergesi olarak her zaman dikkatle kontrol etmeniz gereken kurallardan birisidir. İsterseniz sizlere aşağıda sıra ile motor ayarlamanızda gerekecek kuralları belirtmek istiyorum:

• Motorunuzun iğne ayarını tamamen kapatıp yaklaşık 2 tur açınız
• Motorunuzu çalıştırdıktan sonra rölantide bekleme sırasında sürekli stop ederse yavaş yavaş iğneyi kısmaya başlı***** stop etmeden çalışacak duruma getiriniz.
• Modeli hover için kaldırmaya çalışınız eğer modeli havalandıracak güç yoksa tekrar iğneyi yavaş yavaş kısarak model için gerekli gücü bulduğunuzda hover uçuşuna başlayınız.
• Model hoverda dururken eğer motor çok zengin ve öksürerek çalışıyorsa ve bu nedenle gyro kuyruğu sallayarak tutuyorsa tekrar iğneyi kısınız.
• İdeal ayarı bulduğunuzda motorunuzun eksozundan gözle görünür bir duman çıktığını görmeniz gerekir.
• Eğer duman yoksa iğne ayarını açınız ve motorun zengin çalışmasını sağlayınız.
• Motorun fakir çalışması çok çabuk buji yakmanıza neden olabilir bu durumda tekrar daha zengin şekilde ayarlama yapınız.
• Model hoverda iken aniden gaz vererek modelin 1-2 m yukarı çıkmasına izin veriniz, eğer çıkış anında motor çok belirgin şekilde devirden düşüp stop edecek gibi oluyorsa buda fakir çalıştığının göstergesi olduğunda iğne ayarını açınız.

Kullanacağınız yakıt seçimi konusuna gelince, daha önce belirttiğim üzere model helikopterlerinde kullanılan motorlar diğer modelcilik dallarında kullanılan motorlarda oldukça farklı ve daha yüksek devirlerde güç üreten motorlardır. Bu nedenle kullanacağınız yakıt seçimi oldukça önemli bir faktör olmaktadır ve motorunuzun ömrünü etkiler. Ülkemizde bulunan modelci kişiler yakıt kullanımında çeşitli yöntemler uygulamaktadırlar.Bunlardan birisi kendi yaptıkları yakıtları (metanol ve hint yağı karışımı) veya model mağazalarında bulunan farklı markalardaki yabancı hazır yakıtlar olmaktadır. Yabancı hazır model yakıtlarına baktığımızda farklı oranlarda nitromethan karışımlı ve hem sentetik hemde hint yağlı yakıtlar görmekteyiz. Ayrıca bazı markaların ise özel helikopter yakıtları da bulunmaktadır ve bu yakıtların yağ karışım oranları farklıdır.
Sizlere benim şahsi tavsiyem model helikopter motorlarında kullanacağınız yakıtın seçiminde hint yağlı yakıtlardan çok sentetik yağlı hazır yakıtlar olacaktır. Bunun nedeni; hint yağlı yakıtlar model uçaklarda daha rahat kullanılmakla beraber model helikopterler motorlarında daha yüksek ısı ve devir nedeni ile çok çabuk karbonlaşmaya neden olurlar. Bunun sonucunda eksoz çıkışında veya eksoz içerisinde meydana gelecek karbonlaşma motorun gücünü etkiler, tıkanıklıklara yol açabilir ve uygun olmayan şekilde motor stop etmesine neden olur ki buda model helikopterinizin hasar görmesi demektir. Model helikopter yakıtlarının yağ oranı çok önemli olup yüksek devir nedeni ile normal model yakıtlarında bir miktar daha fazla yağlı olması her zaman tercih edilmelidir. Burada yapabileceğiniz diğer bir çözüm ise hazır sentetik yağlı yakıtların içerisine %5 oranında hint yağı ilave ederek bu sorunu ortadan kaldırmanızda olabilir.
Diğer bir konu ise modelciler arasında her zaman tartışmalara neden olmuştur; kullanılacak yakıtın içerisinde bulunan nitromethan oranı !! Bazı modelci arkadaşlarımız nitrolu yakıtların model motorlarında yıpranmalara neden olduğunu ve ömürlerinin çok çabuk biterek gerekli performansın sağlanamadığı konusunu savunmaktadırlar. Yabancı yayınlar ve internettende bulabileceğiniz makalelerde ise motorunuzun çabuk ve kolay çalışması , iyi rölanti tutarak yüksek devirlerde istenilen performansın sağlanması konusunda nitro kullanımı tavsiye edilmektdir. Ayrıca model motor imalatçısı firmaların kullanım kitaplarında motorunuzda kullanabileceğiniz nitro oranları belirtilmektedir. Model helikopter motorunda yüksek ısı ve devir bulunduğundan kullandığınız nitrolu yakıt oranında motor daha serin çalışabilmekte olup buda gerekli olan gücün daha zengin ayarlarda temin edilebilmesini sağlamaktadır. Örnek olarak %5 nitro oranında yakıt ile tam gücü daha kısık iğne ayarında (örnek:1Tur) bulabilirken % 15 nitro oranında 1 ¼ ayarında sağlarsınız. Nitro oranı ise %30 çıkardığınızda bu ayar 1 ½ ayarına yükselecektir. Fakat diğer önemli bir sorun ise yüksek nitrolu yakıtların fiyatlarınında günümüz koşullarında oldukça yüklü bir maliyet getirmesi olduğunda siz yeni başlayan model helikopterci arkadaşlarıma şahsi önerim; %5 nitrolu sentetik yağlı hazır yakıt kullanmaları olacaktır.Eğer model helikopter yakıtı olarak bulunabiliyorsa tercih nedeni olabilir, veya yakıt yağ oranını kontrol ederek üzerine %5 hint yağı ilave etmeleri motorunuz için artı bir güvence olacaktır. Yakıt seçimi çok esnek ve tartışmaya açık olan bir konu olduğundan ben şahsi düşüncelerimi burada sizlere aktarmaktayım, diğer modelci arkadaşlarımızın bu konuda benden farklı düşüncelere sahip olmaları mümkün olup bu konuda sizleri yabancı makaleler ve motor üretici firmaların önerilerini de dikkate almaya çağırmaktayım.