R/C Helikopter Modelciliğine Başlarken/1

1. BAŞLANGIÇ:

Öncelikle radyo kontrol modelciliğin her türü için ( uçak,helikopter,araba ve tekne ) bilinmesi gereken ilk kural ; uğraş verdiğimiz modelciliğin kesinlikle bir oyuncak olmadığını ve uygun güvenlik kuralları dahilinde kullanılmadığında kendimize ve çevremizde bulan kişilere hayati derecede zarar verebilecek malzeme – ekipman olduğunun anlaşılmasıdır. Her türlü sorumluluğun sadece modelciye ait olduğunu bilerek ve gerekli güvenlik kurallarına uyarak radyo kontrol modelcilik hobisini yapmak zorundayız. Satın almış olduğumuz tüm ekipmanların içerisinde bulunan kullanım kitapçıklarında , bu konuya özellikle dikkat edilmesi belirtilerek TEK SORUMLULUĞUN modelciye ait olduğu yazmaktadır. Bunun en büyük nedeni uçak,helikopter,araba ve motorlu teknelerde (yelkenli modeller dışında) kullanılan motorların hacimleri ile doğru orantıda ortalama 0.5 Hp.’den – 12 Hp.’ye kadar güçlerinin olması ve dikkatsiz kullanım sonucunda ciddi yaralanmalara yol açabilecek güçlerinin bulunmasıdır.
Sizlere R/C Helikoptercilik dalında bilgilendirmek ve ülkemizde pek yaygın olamayan bu modelcilik dalını tanıtmak için bu yazı dizisini hazırlamaktayım. Yukarıda belirtilen güvenlik kuralları modelciliğin bu dalında EN ÇOK DİKKAT EDİLMESİ gerek kuraldır. Bunun en önemli nedeni ise; yaklaşık 1500 – 1950 devir arasında dönmesi sayesinde model helikopterin uçuşunu sağlayan ANA ROTOR PALİ olarak adlandırılan pervanenin kullanımında meydana gelebilecek hataların CİDDİ DERECEDE TEHLİKELİ sonuçlar oluşturmasıdır. Bu nedenle; satın alınacak veya sahip olunan model helikopter kitinin kullanım ve montaj kitapçıklarına harfiyen uyulması ve hiçbir parça üzerinde orijinal olmayan modifikasyonların yapılmaması gerekmektedir. Tüm parçaların ve kitler Avrupa ve Amerika standartlarına göre üretici firmalar tarafından aylar süren testlerden geçirildikten sonra onaylanarak helikopter marketine sunulmaktadır.
Model Helikopter modelciliğindeki en önemli güvenlik kurallarından birisi modelin uçuş aşamasına gelindiğinde (hover veya meydan turları) kesinlikle izleyicilerin en az 10 – 12 metre uzaklıktan daha yakına gelmemesi gerekmektedir. Ayrıca modelin insanların üzerinden uçurulmaması ve etrafta bulunan ağaç,bina , araç v.b. nesnelere yaklaştırılmaması gerekmektedir. Helikopterin özellikle model uçaktan farkı her yöne (ileri,geri,yukarı,aşağı ve yanlara )çok rahatlıkla hareket edebilme özelliğinden dolayı belirtilen güvenlik kuralları çok daha önem kazanmaktadır.
Model Helikopterin uçurmayı sizlere en kolay şekilde deneyebileceğiniz bir örnekle anlatmak istiyorum. Elinize bir kalem veya 10-15 cm. boyutunda bir çıta alarak, işaret parmağınız içinde düşürmeden dik olarak tutmaya çalışın. Kalem veya çıta ileri doğru düşme eğilimi gösterdiğinde siz onu geriye doğru iterek dengede tutmaya çalışırsınız veya yanlara doğru kaydığında ise tam ters taraf doğru ivme verirsiniz. Model Helikopter uçurma teknik ve prensibi esasen aynı şekildedir; model havaya kalktığında ileri doğru kayarsa siz onu geri kumanda ile sabit tutmaya çalışırsınız. Aynı şekilde sağa ve sola yatarsa ters kumanda ile düz durma getirmeye çalışırsınız. Sonuçta model helikopter havada yüzen ve her yöne kaçma eğilimi gösteren bir mekanikten oluşur. Diğer model uçak uçurma tekniği gibi modeli kaldırıp düz uçuşa geçtiğinizde herhangi bir kontrol komutu vermeden düz gidebilme özelliği helikopter uçuşunda yoktur. Sürekli olarak model helikopter pilotu modeli düzelterek ve her an her saniye sürekli R/C cihazında komutlar vermek zorundadır. Bu nedenle diğer modelcilik dallarına göre model helikopter pilotluğu daha zor ve sürekli konsantrasyon gerektirmektedir.
Sizlere öncelikle model helikopter modelciliğinde kullanılan ekipmanlar hakkında bilgi vermeye çalışarak yazı dizime devam etmek istiyorum. Bunun nedeni model helikopter pilotluğundan önce gerekli malzeme ve ekipmanın tam ve bilinçli olarak temin edilmesinin şart olmasındandır.

2. MODEL HELİKOPTER R/C SİSTEMİ

Günümüz teknolojisi çerçevesinde modelcilik dallarının tümünde kullanmakta olduğumuz uzaktan kumanda cihazı (R/C) olarak adlandırılan ekipmanlarda birer küçük bilgisayar sistemi halini almıştır. Özellikle model helikopter modelciliğinde kullanacağımız sistemler en az 5 kanallı ve tercihen digital mixerlerinin bulunduğu radyo sistemlerinden oluşan helikopter cihazlarından olmak zorundadır. Bunun dışında mekanik potansiyometreli mixerlerin bulunduğu özel model helikopter sistemlerinin kullanım zorlukları nedeni ile günümüzde pek tercih edilmemektedir.

Model Helikopter radyo kontrol sisteminin diğer modelcilik sistemlerinden farklarına baktığımızda; en az 5 kanal olmak zorundadır. Bunlar throttle (motor gaz) , rudder (kuyruk), pitch (ana pal açısı) , elevator(ileri-geri), aileron (sağ-sol yatış) kumandaları ve Gyro kanalı (elektronik kuyruk sabitleyici sistem) . Ayrıca kuruk mixerinin ayarlandığı ve REVO MIX olarak bilinen mixer ayarına sahip olması ; Motorsuz iniş adı verilen OTOROTASYON için THROTTLE HOLD programı ile; farklı uçuş programlarının yer aldığı FLIGHT MODE gibi program ayarlarının olması gerekmektedir. Bunlar dışında motor devirinin ayarlandığı THROTTLE CURVE ve ana pal açısının ayarlandığı PITCH CURVE programlarında bu tip model helikopter radyo kontrol sistemlerinde olması gerekmektedir. Sizlere bu deyimler ve programlar ilk bakışta çok karışık ve anlamsız gelebilir; fakat ilerleyen yazı dizimizde bunlarla ilgili detaylı bilgileri sizlere sunmaya devam edeceğim.
Üretici firmaların son radyo kontrol sistemlerinde hem model uçak ve hem de model helikopter programlarına sahip hafızalı cihazların olması bizlere avantaj sağlamaktadır.Bu sayede her tip modelcilik için farklı cihaz almak yerine bütün bu programlara sahip digital ve bilgisayarlı sistemler kullanmamız en doğru çözüm olarak gözükmektedir. Sizlere şu marka R/C sistemi iyidir veya bu marka kötüdür diye yorum yapmak istemiyorum,bunun nedeni ise şu an model marketinde bulunan tüm cihazların program ve fonksiyonlara birbirlerine çok yakın olup aynı işlevi görmektedirler. Şahsen ben dünya standartlarında ve şampiyonalarında kullanılan en üst standartlarda 2 marka olan FUTABA ve JR radyolarının en son modellerini kullanarak denemiş bulunmaktayım. Aralarında büyük farklılıklar olmadığını ve gerek kullanılan helikopter programları olsun gerekse de ekipman (servo , alıcı v.s.) olsun birbirlerine çok benzer olduğunu söyleyebilirim. Sonuç olarak tercih siz kullanıcılara kalmaktadır ve bu konuda sizlerin düşüncelerinizi etkilememek amacıyla hangi sistemi şahsen kullandığımı belirtmemeyi uygun görmekteyim.

BATARYALAR ve SERVOLAR:
R/C Model Helikopter sistemlerinde en önemli faktörlerin başında (Rx) Alıcı bataryası gelmektedir. Bunun nedeni ise; modelciliğin tüm dallarında kullanılan alıcı bataryaları satın almış olduğunuz Radyo Kontrol sisteminin içinden çıkan ve yaklaşık olarak 500 – 750 Miliamper gücünde olan bataryalardır. Bir model uçakta genelde 4 adet standart servo kullanılmakta olup , tam olarak şarj edilmiş bir batarya ile 6 – 7 uçuş yapabilme imkanı vermektedir. Genelleme yapacak olursak uçuş pistlerimizde daha çok 40 – 46 veya 60’lık motor kullanılan modeller çok olduğundan verilmektedir. ( Bu genellemeler 40 – 60’lık modellerde spor uçuşlar için verilmektedir. Daha büyük motorlu ve F3A tipi modellerde daha güçlü servolar kullanılması halinde daha çok akım çekileceğinden uçuş sayısı ve batarya boyutu değişecektir!)

Model Helikopterlerde ise; kullanılan elektronik ekipmanın daha çok enerji tüketmesinden dolayı ( 5 adet servo + Gyro )ve helikopter pilotunun sürekli komutlar vererek servoları uçuş süresince hiç durmadan kullanmasından dolayı kesinlikle daha büyük amperajlı bataryalar kullanılması gerekmektedir. Şahsen en az 1300 Miliamper’den daha ufak bataryaların kullanılmamasını kesinlikle önermekteyim. Bu batarya ile bile; 15 dakikalık uçuş süresi ile en fazla 3 – 4 uçuş yapılması ve daha sonra quick (hızlı) şarj aletleri ile uçuş pistinde bataryalarımızın tekrar doldurulması lazımdır.Sizlerinde takdir edeceği üzere alıcı bataryasının zayıflamasından dolayı kontrol edemediğimiz bir model helikopter hem sizler için tehlikeli hem de oldukça pahalıya mal olabilecek kırımlar yaşamanıza neden olabilecektir. Ülkemizde bulunan model mağazalarından kullanabileceğiniz QUICK(HIZLI) ŞARJ cihazları temin edebilirsiniz.
Kullanılan helikopterin büyüklüğüne göre servo seçimi de diğer önemli faktörlerden birisi olup, 30 – 46’lık motorların kullanıldığı helikopterlerde standart servo ‘lar kullanılabilirken; 60’lık ve Benzin motorlu helikopterlerde ise kesinlikle daha güçlü (torklu) servo kullanmamız lazımdır. Kullandığımız servoya göre (teknik detaylarında belirtilmiştir!) harcayacağınız enerji miktarı değişecektir. Bu nedenle daha uzun süre şarj etmeden uçuş yapmak isteyen modelciler ise daha büyük kapasiteli bataryalar kullanabilirler.
Servo seçiminde imkanlar dahilinde rulmanlı servo tercih edilmesi daha faydalı olacaktır.Bunun nedeni ise model helikopter mekaniğini harekete geçirmek için kullanılan servoların çok büyük yükler altında çalışması ve kısa zaman içerisinde servo dişlilerinde boşluklar oluşmasıdır. Fiyatları oldukça pahalı olmalarına rağmen metal dişli servolar ise en avantajlı olanlardır. Burada şahsen benim tercihim bu tip malzemenin bir kez alınıp sürekli olarak tüm model helikopterlerde kullanılmasıdır.
Servo seçiminde servoların hızları da önemlidir, özellikle kuyruk kontrolünde kullanılacak olan servonun elimizde bulunan en hızlı servodan seçilmesi mecburidir.Bunun nedeni helikopterde meydana gelen tork farklılıklarından dolayı kuyruk sürekli olarak her iki yönede kaçma eğilimi gösterecektir. Bunu karşılamak için GYRO olarak adlandırılan elektronik bir birim model helikopterlerde kullanılır. Bu sistemin başarılı bir şekilde çalışarak kuyruk kaçırmadan uçuşlar yapılabilmesi için kuyruk servosunun mümkün olan en hızlı servo kullanımı ile olabilecektir. Bu tip hızlı ve yüksek torklu servolar da normal standart servolara göre daha fazla enerji harcadıklarından dolayı sizlere yüksek kapasiteli batarya kullanma konusunda oldukça hassas olunması gerektiğini daha önce belirtmiştim.

GYRO SİSTEMLERİ:
Model Helikopter kullanımında mecburi olan R/C sistemi ile birlikte uygun bir gyro sisteminin kullanımı mecburidir. Geçmiş yıllarda daha çok mekanik gyro olarak adlandırılan , ayarları daha zor ve uğraş isteyen gyrolar kullanılmaktaydı. Fakat günümüz teknolojisi sayesinde her şeyde olduğu gibi GYRO ‘larda da daha pratik ve kullanımı kolay olan PIEZO GYRO olarak adlandırılan sistemler bizlerin kullanımına sunulmuştur. Piezo Gyro’nun diğer mekanik olan gyrolara göre farkı içerisinde hareketli bir parçanın olmayışı ve bu sayede hem daha ufak boyutlu olabilmeleri ve hem de model düşmelerinde olabilecek hasarlara daha dayanıklı olmalarıdır. Bunun yanı sıra daha az enerji tüketimi olduğundan dolayı artık genelde bu tip gyrolar kullanılmaktadır. İçerisinde bulunan seramik sensör sayesinde çalışan bu sistemin tek dez avantajı , ısı farklılıklarından çok etkilenmesidir.Bu nedenle modelin uçuşuna başlanmadan önce (örnek: arabadan çıkarıldıktan sonra!) en az 10 dakika ortam ısısında beklemesi gerekmektedir. Buna karşılık en önemli avantajlarından birisi ise R/C vericisi üzerinden hassasiyet ayarlarının yapılabilmesidir.
Piezo Gyro sistemleri de gelişmeler göstererek HEAD LOCK olarak adlandırılan ve model pilotuna daha rahat uçuş imkanı sağlamak amacı ile rüzgarlı havalar da bile modelin sabit durmasını sağlayabilecek sistemler gelişmiştir. Model helikopter hobisine yeni başlayacak olan bir kişiye kesinlikle HEAD LOCK PIEZO GYRO alması tavsiye edilmektedir. Bu tip gyroların bazılar sadece özel servolar ile kullanılabildiğinden , gyro ile birlikte tavsiye edilen servonun da alınması uygun olacaktır.

Sonuç olarak yeni başlayan bir model helikopter pilot adayına gerekli malzeme listesini aşağıda belirtilen şekilde sıralayabiliriz:

• Digital ve içinde Helikopter menülerinin olduğu bir R/C sistemi (min.5 Kanal)
• En az 1300 Mah. olan alıcı bataryası ve şarj cihazı
• Piezo Gyro (tercihen HEAD LOCK tipinde)
• Hızlı Kuyruk servosu ( gyro sisteminin önerdiği)
• Quick (Hızlı) Şarj Cihazı (12 Volt)