Maketi Boyama

3.Boyama
Boya çeşitlerini anlatırken,maketi maket yapan şeyin boyama olduğunu söylemiştim. Bu yüzden boyamaya geçmeden önce maketin gerçekten boyamaya hazır olduğundan emin olmak için yukarıda anlattığım chorome silver boya testini ihmal etmeyin. Çıplak gözle fark edemediğiniz kusurlar boyanınca birden ortaya çıkarlar, dolayısıyla bu testten geçen maket boyamaya hazır demektir,ama bu hemen boyamaya başlayacağınız anlamına da gelmez.
3.1 Yüzey Hazırlığı:
Boyamaya hazır hale gelen maketi, öncelikle eski bir diş fırçası ile ılık su ve sabun kullanarak (bulaşık deterjanı değil,bildiğiniz sabun)iyice yıkayın, özellikle köşelerde ve detaylarda birikebilecek her türlü tozdan ve elinizden bulaşmış doğal yağ ve kirlerden temizlemek için fırçayı mümkün olduğunca yüzeye bastırın. Yıkama işlemi bittikten sonra maketi tozdan uzak bir yerde kendi halinde kurumaya bırakın. Bazı kaynaklarda tavsiye edildiği gibi saç kurutma makinesi kullanmayın. Çünkü hızlı hava hareketi, plastiğin statik elektriklenmesini , dolayısıyla boyama sırasında ve boya kururken toz kapma riskini arttırır.kuruyan makete çıplak el ile dokunmamaya gayret gösterin. Pek çok kaynak ameliyat eldiveni giyilmesini tavsiye eder ama beş ameliyat eldiveni fiyatına 100lük pakette steril olmayan ama son derece temiz olan muayene eldivenlerinden alınabileceğinden bahsetmezler. Yani ameliyat eldiveni yerine muayene eldiveni kullanabilirisiniz,maketleriniz hastalanmayacaktır,korkmayın

Kuruma bittikten sonra yüzeye bir kat primer uygulayabilirsiniz. Bu ana renk boyaların daha iyi yapışması için bir zemin oluşturacağı gibi, gözden kaçırdığınız hataları da görmenize yardımcı olacaktır. Primer olarak Testors firmasının primerini kullanabileceğiniz gibi,çok açık bir gri de kullanabilirsiniz. Özellikle koyu plastiklerin üzerine açık renk ve örtücü olmayan beyaz, sarı ve kırmızı renklerin altına primer atmanız bu renklerin tam olarak kendini gösterebilmesi için zaruridir. Primer boya atıldıktan ve kuruduktan sonra, yüzeyi 1200 n umara su zımparası ile hafifçe zımparalayıp, muhtemel tozlardan arındırdıktan sonra maketi bir kez daha yıkayıp ana boyaya tam hazır hale getirmiş oluruz.
3.2 Kamuflaj ve Maskeleme
Yüzey hazırlığı bitince ana boyamaya geçilebilir.Araç mat ise boyama pek sorun çıkarmaz.Parlak ise bir dolu sorunla karşılaşmanız işten bile değildir. Kamuflajlarda önce açık renklerden başlanmalıdır, zira koyu renk, açık rengi kolay örter. Dolayısıyla uçaklarda önce alt rengi boyamak daha doğrudur.

Kamuflaj deyince ve eğer bir airbrush ınız da varsa, bir tercihle karşı karşıya kalmaktayız.Bu tercih, kamuflajın hatlarının keskin mi, yoksa yumuşak mı olması gerektiğidir. Gerçek araçta keskinse zaten seçeneğimiz yok,ama yumuşaksa makete bunu nasıl geçireceğimiz önemlidir. Bazı maketçiler, 1/72 gibi küçük ölçeklerde bu geçişin uygulanamayacağını, gerçek araçta, örneğin 5 cm olan geçiş bölgesinin makette 1 mm den dahi küçük olacağını,dolayısıyla maskelenmesi gerektiğini savunurlar. İşte tercih burada yapılmalıdır. ya maske bandı, frisket, sıvı maske gibi bir malzemeyle maskeleme yapacaksınız ya da Hard Mask tekniğini kullanacaksınız.

3.2.1 Hard Mask:
Hard Mask tekniğinde, adı üzerinde, maskeleme yapacağız, ama bant, frisket gibi esnek malzemelerle değil, sert malzemelerle... Öncelikle maket yapım planında bulunan kamuflaj çizimlerini, maketinizin boyunu da ölçerek, o büyüklüğe kadar fotokopide büyültün ( ya da küçültün ) ve renk sayısından bir kaç fazla sayıda kopya alın. daha sonra maketin üzerine önce kamuflajın en açık rengini komple atın. Daha sonra çekilen fotokopilerden birinden bu attığınız açık renge ait olan kamuflaj patternini kesin ve maketin üzerine, kestiğiniz kağıdın uçları zeminden 1 mm kadar yukarıda olacak şekilde altını destekleyerek bant veya en iyisi UHU Hob-e-Tac ya da Faber Blue Tac ile yapıştırın.Adı geçen malzemeleri kırtasiyelerde bulabilirsiniz. Daha sonra airbrush ile ikinci rengi yüzeye atın, airbrush’ın maskenin kenarlarına 90 derece dik olmasına dikkat edin. daha sonra bu renk kuruyunca bu rengin patternini kesin,aynı şekilde yapıştırın ve üçüncü rengi atın,işlemleri her renk için tekrar edin. Sonuçta keskin ama yumuşak geçişler elde edeceksiniz.

Büyük ölçeklerde çalışırken ya da ölçek küçük bile olsa “ben maskeyle falan uğraşamam,iyi bir airbrushım var ve incecik atabilecek kadar da tecrübeliyim” diyorsanız, öncelikle en açık rengi atıp kurumasını bekleyin.Daha sonra bir sonraki rengin dış sınırlarını en ince ayarda ve airbrush'ınız tamamen boyanacak iç kısma bakar şekilde boyayın, bu sınırların içini de orta ayarda doldurun. 1/32 gibi büyük ölçeklerde dikey hareketlerle boyarsanız, hafif de dalgalanma bırakırsanız hoş efektler elde edebilirsiniz.Sonuç olarak tüm renkler için işlemleri tekrar edin.
3.3 Fırça ile Boyama:
Eğer bir airbrush’ınız yoksa ve fırça ile boyama yapacaksanız, maketin büyüklüğü ile orantılı bir fırça seçin. Çoğu iş için 3 veya 4 numara 123 serisi sentetik fırçalar yeterlidir. Boyanızı inceltmeyi, inceltirken de bu işlemi orijinal şişenin dışında yapmayı unutmayın. Burada size şu kadar oranda tiner katın diyemem. Zira markadan markaya ve boyadan boyaya orijinal kalınlık değişmektedir. Fakat, boyanızın, fırçaya boya alınca yüzeyde rahatça kayabilecek, ama alt tarafı da örtebilecek kıvama kadar inceltilmesi gerekir. Boyayı her zaman tek yönde sürün. Yani fırçanız ile ileri geri ya da dairesel hareketler yapmayın. Çoğu zaman tek katta yeterince örtücülük elde edemezsiniz, dolayısıyla kalın boya ile tek katta örteceğinize, ince boya ile bir kaç katta örtmeyi tercih edin. Her kat için en az 24 saat bekleyin.
3.4 Sprey Boyalar:
Eğer tek renk boyama yapacaksanız, örneğin araba ya da tek renk tank veya uçak boyayacaksanız ve airbrush'ınız yoksa sprey boyaları kullanmak fırçaya göre çok daha iyi sonuçlar verecektir. Özellikle araba maketleri yapanlar için sprey boyalar çok kullanışlı olabilir. Yurtdışı ve içinden maket firmalarının ürettiği sprey boyaları kullanabileceğiniz gibi, akrilik oto boyalarını ve sentetik sprey boyaları da kullanabilirsiniz. Yalnız dikkat edin, her sprey boya plastik ile uyumlu olmayabilir, ya etiketlerini okuyun ya da satıcıya sorun. Oto akrilik spreylerinden önce aynı firmanın primerini atıp daha önce anlatılan işlemleri yapmayı unutmayın.
Sprey boya ile çalışırken başlangıç ve bitiş noktalarının maketin üzerinde olmamasına dikkat edilmelidir. Önce düğmeye basılır, sprey başlar, maket boyanır, boyama sahasının dışına çıkınca parmak çekilir. Tek yönde önce yatay, sonra dikey yönde, birbirine dik yönde boyama yapılmalıdır. Örnek yandaki çizimde görülmektedir.
3.5 Orange Peel Oluşumu ve Önlenmesi:
Parlak boyaları sprey ya da airbrush ile atarken en sık karşılaşılan sorun, orange peel denilen, boyanın portakal kabuğuna benzer bir doku almasıdır. Bunun olası iki nedeni vardır; ya bulunduğunuz ortam aşırı rutubetlidir ya da ortam ve/veya boyanız soğuktur. Orange peel oluşumunu engellemek için sprey boyanızı, şişe boyanızı ve eğer kompresör değil de hava tüpü kullanıyorsanız bu tüpü el yakmayacak kadar sıcak suyun içinde bekletip,ısınmalarını sağlayın. Zira, hava ve boya tüplerinde kullanıldıkça basınç azaldığı için soğuma meydana gelecektir. Aynı şey, kompresör de kullansanız airbrush'ınızın uç kısmında da gerçekleşir. Hızla hareket eden hava, ağız kısmında basıncı düşürür ve normal hava basıncı boyanızı ağıza doğru ittirir,boyanız da püskürür. Püskürürken de soğur. Sprey boyalarda, boya , sıkıştırılmış gaz basıncı ile hareket eder ama genel basınç düştüğü için soğuma olur. İşte bu sebeplerden dolayı boya ve tüplerin ısıtılması gerekir.Isınan boyanın viskozitesi azalır ve daha rahat akar, daha kolay örter, dolayısıyla orange peel oluşumu en aza iner. Dikkate dilmesi gereken diğer nokta ise, tek katta boyamanın bitirilmeye çalışılmamasıdır. Önce uzaktan yağmurlama şeklinde boya atılmalı, yüzey pürüzlendirilmelidir. 30 dk ara ile bir kaç kez bu “kuru” katlar atıldıktan ve yüzey tamamen örtüldükten sonra “ ıslak “ katlara geçilebilir. Bu boyanızın cam gibi parlak ve pürüzsüz olması için gereklidir. Hafif pürüzlü ve yeterince parlak olmayan “ kuru “ katmanların üzerine daha yakın mesafeden “ıslak” katlar atılmaya başlanır, yüzey pürüzsüz hale getirilir. 15 dk ara ile atılacak bir kaç kat ve son kat olarak da atılacak parlak vernik, yüzeyi muhteşem parlaklığa ulaştıracaktır. Tabii tüm bu işlemler sırasında tozdan mümkün olduğunca uzak kalmanız gerekir. Boyanız en az 48 saat kuruduktan sonra gerekirse yurtdışından temin edilebilecek Micromesh Polishing System ile cila ve parlatma işlemleri de yapılabilir.

Tüm boyama işlemlerinde, boyanın mümkün olduğunca ince atılması önemlidir. Ayrıca önceden boyanmış metal aksam ya da kokpit gibi bölümlerin ve boyanması istenmeyen kısımların maskelenmesi de unutulmamalıdır.